Pretraga
Kategorija članaka
Događaji 2024 (30)
Istorija (46)
Geografija (4)
Ličnosti (24)
Kolumne (5)
Sjećanje (2)
Zanimljivo (13)
Arhiva članaka
Omiljene stranice
четвртак, 24. октобар 2013.
Srednja Slatina kroz administrativno-teritorijalnu podjelu
четвртак, октобар 24, 2013
|
Posted by
Предраг Пајић
Uvod
PERIOD TURSKE VLADAVINE:
/1/ Smatra se da je Zvornički sandžak pripadao Rumelijskom pašaluku do 1541. g., pa samim tim ako je Slatina naseljena u periodu prije bila je i u Rumelijskom pašaluku.
PERIOD AUSTRO-UGARSKE VLADAVINE:
/1/ Proglašena Kraljevina Srba Hrvata i Slovenaca (SHS).
/3/ Uredba o podeli zemlje na oblasti od 28.4.1922. g. Služb. nov. br. 92.
/1/ Proglašena NDH, 10.4.1941. godine.
/2/ Wikipedia, više izvora.
PERIOD FNRJ I SFRJ
/1/ Zakon o teritorijalnoj podjeli Federalne BiH na okruge, srezove i područja mjesnih narodnih odbora (Sl. list FBiH, br.11, 18.8.1945. godine)
/1/ Raspadom SFRJ u BiH je došlo građanskog rata. Rat je završen 1995. godine potpisivanjem Dejtonskog sporazuma.
/2/ Dejtonski sporazum je potpisan u Parizu 14.12.1995. BiH je konstituisana kao država sa dva entiteta, Republika Srpska i Federacija BiH.
Srednja Slatina, istorijski gledano, prvo je bila dio Slatine a kasnije dio Donje Slatine. Ne znamo pouzdano kada se desila podjela na dvije Slatine (gornju i donju), vjerovatno oko 1850. godine. Godine 1851. u popisu haračkih obveznika popisane su dvije Slatine. Znamo da se Srednja Slatina izdvojila iz Donje Slatine 1910. godine.
Slatina, kao naselje sa ovim imenom, u pisanim izvorima prvi put spominje se 1548. godine u turskim defterima (katastarske popisne knjige koje su služile za ubiranje poreza). Njima se bavio i podrobnije ih proučavao Adem Handžić. On u svojoj knjizi "Tuzla i njena okolina u XVI vijeku" kaže: "Do te godine (1548, o.a.) nastala su u nahiji (Nenavište, o.a.) slijedeća nova, odnosno naseljena stara opustjela naselja (sela): Crkvica ili Križevac (vjerovatno današnje selo Crkvina, jugozapadno od Bosanskog Šamca, Vučkovac ili Tinjica (vjerovatno današnje selo Vučkovci, jugoistočno od Gradačca), Slatina, selo Slatnica sa Bunarom Svibovac (vjerovatno današnje selo Sibovac), Čremošnica (danas Tramošnica), Žabar, Orahova rika, Milutinovo selište, Petrosalići, Domanovci (Domaljevac), Ledenice, Poznojevići, Koprivna, Hajsići, sela Gornji i Donji Boki (danas selo Bok, jugozapadno od današnjeg Orašja), Jakšići, Rupanovići (Županovići?), Kojasići, selo Ogudovac sa Orlovim Poljem (danas Obudovac), Babešnica, Rajska, selo Brestovo Polje, blizu sela Modriče, Tolisa (kod Orašja), Gornji i Donji Skugrići, selo Skugrići sa Nenaviškim Poljem i Tolisa (kod Skugrića)."
On, dalje, kaže da je nahija Nenavište (prostor između rijeka Tinje, Bosne i Save sa središtem u Gračcu) u prelaznom periodu (smjena otomanske i bosanske vlasti) dugo vremena bila gotovo pusta.
To potvrđuju i turski defteri iz 1533. godine koji na prostoru nahije Nenavište popisuju samo 4 slabo naseljena mjesta, varoš Gračac (Gradačac), Bihća Glavica, Koprivnica i Modriča sa svega 49 kuća.
Gore navedena sela, među kojima i Slatina naseljena su u periodu između 1533 i 1548 godine. Naselilo ju je pravoslavno stanovništvo /1/ iz Srbije, Hercegovine i Crne Gore. Nahija Nenavište već je 1548. godine imala 436 kuća. Rezultat je to svakako davanja povlastica turske vlasti pravoslavnom stanovništvu da bi obezbjeđivali i čuvali granicu.
Međutim, čim bi prestala potreba za njihovim angažovanjem oni su gubili te povlastice što ih je stavljalo u ekonomski težak položaj i često ne mogavši prehraniti svoju porodicu napuštali bi ove krajeve. Dodatni problemi nastali su porazom Osmanlija u ratu sa Austrijom (Bečki rat, izbio 1683. godine). Ogorčeni ovim porazom oni su pljačkali i palili hrišćanska sela. Nastupile su i gladne godine. (1674,1690 i 1740). /2/ Epidemije su harale i pustošile stanovništvo, najpoznatiji su bile kuga i kolera (1690, 1731 i 17419). /3/ Usljed takvog stanja ovi prostori su opustjeli.
Takvo stanje je bilo sve do sredine XVIII vijeka kada se na ove prostore naseljeva novo stanovništvo.
Pravoslavno stanovništvo doseljavalo se sa juga, iz Starog Vlaha. Polimlja, Gornjeg Podrinja, Hercegovine, Crne Gore i Sedmoro Brda i sa zapada od banjalučkog i travničkog okruga.
Katoličko stanovništvo doseljavalo je iz srednje Bosne i Žepča. /4/
To stanovništvo se uglavnom održalo na ovim prostorima do rata 1992. godine.
Na ovim prostorima u predtursko doba sigurno je da je živjelo stanovništvo slovenskog porijekla, pravoslavne i katoličke vjere, možda i bogumili koje spominje Handžić (kažem možda jer velika su sporenja u naučnim krugovima oko pitanja ko su i šta su bogumili).
Neki izvori /5/ smatraju da je na prostoru Slatine prije dolaska Turaka bio smješten srednjovjekovni grad Tišnica koji se spominje u ranijim izvorima (u ugovoru iz 1426) a kome se do danas nije ušlo u trag.
IZVORI:
/1/ Dr A. Handžić, Tuzla i njena okolina u XVI veku, Sarajevo 1975, Vladislav Skarlić, Porijeklo pravoslavnog stanovništva u sjeverozapadnoj Bosni, GZM XXX, 1918, N. M. Vasić, Knežine i knezovi timarlije u zvorničkom sandžaku u XVI vijeku, GDI BiH X, 1949-1959.
/1/ Dr A. Handžić, Tuzla i njena okolina u XVI veku, Sarajevo 1975, Vladislav Skarlić, Porijeklo pravoslavnog stanovništva u sjeverozapadnoj Bosni, GZM XXX, 1918, N. M. Vasić, Knežine i knezovi timarlije u zvorničkom sandžaku u XVI vijeku, GDI BiH X, 1949-1959.
/2/ Đorđe Pejanović, Stanovništvo Bosne i Hercegovine, Beograd 1955. (SAN, knj. 12).
/3/ Dr Risto Jeremić, Prilozi istoriji zdravstvenih i medicinskih prilika Bosne i Hercegovine pod Turskom i Austrijom, 1952.
/4/ Dr Risto Jeremić, O poreklu stanovništva tuzlanske oblasti, Godišnjak Geografskog društva, 1922, dr. A. Handžić, navedeno djelo.
/5/ Grad Tišnica nalazio se nedaleko od Gradačca i prvi put se spominje 1426. godine, (A. Hofer, Položaj nekih mesta u povelji kralja Sigismunda od 1426, GZM, 1893., Rajko Ilišković, Posavski čvor opstanka, 2002.)
PERIOD TURSKE VLADAVINE:
Godina
|
Pašaluk
|
Sandžak
|
Kadiluk
|
Nahija
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
|
1533-1548
|
Budimski
|
Zvornički
|
Zvornički
|
Nenavište
|
Slatina
|
/1/
|
/2/
|
1571
|
Budimski
|
Zvornički
|
Gračanički
|
Nenavište
|
Slatina
|
/3/
|
/4/
|
1580
|
Bosanski
|
Zvornički
|
Gračanički
|
Nenavište
|
Slatina
|
/5/
|
/2/
|
1680-1750
|
Ovi krajevi su opustjeli
|
/6/
| |||||
1832
|
Bosanski
|
Bosanski
|
Gračanički
|
Nenavište
|
Slatina
|
/7/
|
/2/
|
Godina
|
Pašaluk
|
Kajmakamluk
|
Mudirluk
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| |
1850-1852
|
Bosanski
|
Zvornički
|
Gradačački
|
Donja Slatina
|
/8/
|
/2/
| |
Godina
|
Vilajet
|
Sandžak
|
Kadiluk
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| |
1865
|
Bosanski
|
Zvornički
|
Gradačački
|
Donja Slatina
|
/9/
|
/2/
|
/1/ Smatra se da je Zvornički sandžak pripadao Rumelijskom pašaluku do 1541. g., pa samim tim ako je Slatina naseljena u periodu prije bila je i u Rumelijskom pašaluku.
/2/ H. Šabanović, Bosanski pašaluk, 1959.
/3/ Osnovan je Gračanički kadiluk, Šabanović smatra da je osnovan oko 1670 g. dok Handžić na osnovu dokumenata koji su kasnije pronađeni utvrđuje da se to desilo oko 1571. g.
/4/ A Handžić, Tuzla i njena okolina u XVI vijeku, 1975. g.
/5/ Osnovan je Bosanski pašaluk.
/6/ Vidi uvod. U administrativno-teritorijalnoj podjeli nije bilo promjena.
/7/ Ukinut je Zvornički sandžak a njegova teritorija pripojena Bosanskom sandžaku.
/8/ Omer paša Latas izvršio reforme i uveo novu podjelu Bosne. Ukidanjem sandžaka ukinute su i mnoge nahije među njima i nahija Nenavište. U ovom periodu prvi put se spominju i dvije Slatine (gornja i donja) i moguće je da one imaju veze sa ovim reformama. Njih nalazimo u popisu haračkih obveznika iz 1851. godine. Prota Petar Jovanović u svom rukopisu sveštenike do tog perioda zapisuje kao sveštenici slatinski a od tog perioda zapisuje sveštenike i gornjslatinske i donjoslatinske.
/9/ Bosna je postala vilajet.
PERIOD AUSTRO-UGARSKE VLADAVINE:
God.
|
Protektorat
|
Okrug
|
Kotar
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
|
1878
|
BiH
|
Zvornik
|
Gradačac
|
Slatina Dolnja
|
Slatina Dolnja
|
/1/
|
/2/
|
1885
|
BiH
|
Dolnja Tuzla
|
Gradačac
|
Slatina Dolnja
|
Slatina Dolnja
|
/2/
| |
1895
|
BiH
|
Donja Tuzla
|
Gradačac
|
Slatina Donja
|
Slatina Donja
|
/2/
| |
1910
|
BiH
|
Tuzla
|
Gradačac
|
Srednja Slatina
|
Srednja Slatina
|
/3/
|
/2/
|
/1/ Austro-Ugarska je okupirala BiH 1878. godine. Upravna struktura je ostala ista kao i za vrijeme Osmanlija. Bosna Vilajet je postao Reichsland (protektorat), sandžaci ili live postali su okruzi, a kaze (srezovi) pretvoreni su u kotare, a nahije u kotarske ispostave. Zadržane su i seoske opštine ali su njene ovlasti bile znatno smanjene. Za Slatine, kotar i kotarska ispostava bio je Gradačac.
/2/ Austro-ugarski popisi.
/3/ Srednja Slatina se izdvojila iz Donje Slatine (za vrijeme kneza Trive Subanovića).
PERIOD KRALJEVINE SHS I KRALJEVINE JUGOSLAVIJE:
God.
|
Kraljevina
|
Pokrajina
|
Okrug
|
Srez/kotar
|
Opština
|
Nap.
|
Izvor
|
1918
|
SHS
|
BiH
|
Tuzla
|
Gradačac
|
Srednja Slatina
|
/1/
|
/2/
|
God.
|
Kraljevina
|
Oblast
|
Srez/kotar
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
|
1922
|
SHS
|
Tuzla
|
Gradačac
|
Srednja Slatina
|
Srednja Slatina
|
/3/
|
/2/
|
God.
|
Kraljevina
|
Banovina
|
Srez
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
|
1929
|
Jugoslavija
|
Drinska
|
Brčko
|
Slatina
|
Srednja Slatina
|
/4/
|
/2/
|
God.
|
Kraljevina
|
Banovina
|
Srez
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
|
1940
|
Jugoslavija
|
Hrvatska
|
Brčko
|
Slatina
|
Srednja Slatina
|
/5/
|
/2/
|
/2/ Razna arhivska građa
/4/ Zakonom o nazivu i podeli Kraljevine na upravna područja od 3. oktobra 1929. godine Služb. nov. br. 233-XCVI, država je podijeljena na banovine. Odluka Ministra unutrašnjih poslova Br. 1366 od 16. juna 1928 g., Služb. nov. br. 139 - XLVI, grupisane su opštine nekadašnje pokrajine Bosne i Hercegovine. Tri Slatine su od tada bile jedna opština sa nazivom Slatina.
/5/ Sporazumom Cvetković-Maček (26.8.1939), obrazovana je Banovina Hrvatska. Srez Brčko ušao je u sastav ove banovine.
Banska vlast je 10.5.1940. godine izdala naredbu o pregrupisavanju opština u kojoj se kaže da se u srezu Brčko spajaju opština Tramošnica i Slatina u jednu opštinu pod imenom Tramošnica sa sjedištem u Slatini, srednjoj.
PERIOD NEZAVISNE DRŽAVE HRVATSKE (NDH):
God.
|
Država
|
V. župa
|
Kotar
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
|
1941
|
NDH
|
Posavje
|
Brčko
|
Tramošnica
|
Srednja Slatina
|
/1/
|
/2/
|
God.
|
Država
|
Repub.
|
Okrug
|
Srez
|
MNO
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| |||
1945
|
FNRJ
|
BiH
|
Tuzla
|
Bos. Šamac
|
Slatina Gornja
|
Srednja Slatina
|
/1/
| ||||
God.
|
Država
|
Repub.
|
Oblast
|
Srez
|
MNO
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| |||
1950
|
FNRJ
|
BiH
|
Tuzla
|
Bos. Šamac
|
Slatina Gornja
|
Srednja Slatina
|
/2/
| ||||
God.
|
Država
|
Repub.
|
Srez
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| ||||
1952
|
FNRJ
|
BiH
|
Gradačac
|
Tramošnica
|
Srednja Slatina
|
/3/
| |||||
God.
|
Država
|
Repub.
|
Srez
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| ||||
1955
|
FNRJ
|
BiH
|
Brčko
|
Gradačac
|
Srednja Slatina
|
/4/
| |||||
God.
|
Država
|
Repub.
|
Srez
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| ||||
1963
|
SFRJ
|
BiH
|
Brčko
|
Gradačac
|
Srednja Slatina
|
/5/
| |||||
God.
|
Država
|
Repub.
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| |||||
1966
|
SFRJ
|
BiH
|
Gradačac
|
Srednja Slatina
|
/6/
| ||||||
God.
|
Država
|
Repub.
|
Opština
|
Naselje
|
Nap.
|
Izvor
| |||||
1970
|
SFRJ
|
BiH
|
Bosanski Šamac
|
Srednja Slatina
|
/7/
|
/8/
|
/1/ Zakon o teritorijalnoj podjeli Federalne BiH na okruge, srezove i područja mjesnih narodnih odbora (Sl. list FBiH, br.11, 18.8.1945. godine)
/2/ Zakon o administrativno-teritorijalnoj podjeli NR BiH na oblasti (Sl. list NR BiH, br.16, 21.4.1949. godine). Uredbom iz 1950. godine izvršena je podjela u sladu sa ovim zakonom.
/3/ Zakon o podjeli teritorije NR BiH na srezove, gradove i opštine (Sl. list NR BiH, br.11, 05.5.1952. godine). Ovom podjelom ukinute su oblasti, a područja mjesnih narodnih odbora zamijenjena su opštinama.
/4/ Zakon o području srezova i opština u NR BiH (Sl. list NR BiH, br.17/1955). Srez Gradačac se ukida a teritorija toga sreza se pripaja srezu Brčko.
/5/ FNRJ (Federativna Narodna Republika Jugoslavija) mijenja naziv u SFRJ (Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija)
/6/ Ustavni zakon o ukidanju srezova (Sl. list SR BiH br.14/66)
/7/ Njivak se izdvojio iz Srednje Slatine 1974 godine.
/7/ Njivak se izdvojio iz Srednje Slatine 1974 godine.
/8/ Bilten dokumentacije, Jugoslovenski centar za tehničku dokumentaciju. str.209.
PERIOD RS I BiH:
PERIOD RS I BiH:
God.
|
Država
|
Opština
|
Naseljeno mjesto
|
Nap.
|
Izvor
| |
1992
|
Republika Srpska
|
Šamac
|
Srednja Slatina
|
/1/
| ||
God.
|
Država
|
Entitet
|
Opština
|
Naseljeno mjesto
|
Nap.
|
Izvor
|
1995
|
BiH
|
Republika Srpska
|
Šamac
|
Srednja Slatina
|
/2/
|
/1/ Raspadom SFRJ u BiH je došlo građanskog rata. Rat je završen 1995. godine potpisivanjem Dejtonskog sporazuma.
/2/ Dejtonski sporazum je potpisan u Parizu 14.12.1995. BiH je konstituisana kao država sa dva entiteta, Republika Srpska i Federacija BiH.
Labels:
Istorija
Пријавите се на:
Објављивање коментара
(
Atom
)
Kalendar
Budućnost demonstrirala snagu protiv Bratstva
Dana, 21. aprila 2024. godine, Budućnost je ugostila svoje rivale iz Dubice, ekipu Bratstva, u okviru 10. kola PFL Modriča-Š...
Popularni postovi
-
Želјko Jurić , rođen je 3. maja 1976. godine u Bosanskom Šamcu. Do šesnaeste godine živeo je u Srednjoj Slatini. Godine 1993. pres...
-
U nedjelju, 29. septembra 2024. godine, na stadionu Budućnosti u Gornjoj Slatini odigrala se možda ključna utakmica Područne lige Modriča - ...
-
PREDGOVOR Na početku želim da napomenem da sam materijal za pisanje ovog članka uzimao iz knjiga - "Selo Slatina kod Bosan...
-
U srijedu, 18. septembra, na stadionu u Miloševcu, odigrana je uzbudljiva utakmica između domaće ekipe FK "Posavine" i FK "Bu...
-
U porodičnoj arhivi Nake Jankovića (Krekića), uglednog trgovca i člana crkvene opštine, nađen je među raznim trgovačkim knjigama i spisak...
Bravo Predo, veoma lijepo, opsirno i jasno napisan clanak o nasem selu. Zasluzio si epitet slatinskog etnologa, samo nastavi proucavati proslost i zapisivati sadasnjost, ionako to skoro niko ne radi osim tebe na nasem terenu.
ОдговориИзбришиHvala, Rado
Hvala.
Избриши